20+ Phong Tục Tết Cổ Truyền Không Thể Thiếu Của Người Việt

Tết cổ truyền là dịp quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam, gắn liền với những phong tục độc đáo và ý nghĩa. Qua hàng nghìn năm, Tết vẫn giữ gìn nét đẹp văn hoá truyền thống từ dọn dẹp nhà cửa, gói bánh chưng đến thăm hỏi họ hàng, hái lộc đầu năm. Cùng nhau tìm hiểu hơn 20 phong tục không thể thiếu trong ngày Tết để cảm nhận trọn vẹn không khí sum họp và những giá trị tinh thần sâu sắc của người Việt.

Ý Nghĩa Thiêng Liêng Của Tết Nguyên Đán

Tết Nguyên Đán không chỉ là một kỳ nghỉ dài nhất mà còn là lễ hội quan trọng bậc nhất, thấm đẫm tâm hồn và văn hóa người Việt. Đây là dịp để gác lại mọi lo toan, bộn bề của năm cũ. Tết mang trong mình những giá trị thiêng liêng, trở thành điểm tựa tinh thần vững chắc cho mỗi người con đất Việt, dù ở bất cứ nơi đâu.

Tết là đoàn viên, là trở về

Trên hết, Tết là dịp của sự sum vầy. Dù làm ăn xa xôi, ai cũng mong ngóng được trở về nhà, quây quần bên mâm cơm ấm cúng. Không khí đoàn viên không chỉ là những cuộc gặp gỡ. Đó là sự gắn kết các thế hệ, là lúc con cháu tỏ lòng hiếu kính với ông bà, cha mẹ. Những câu chuyện được kể bên tách trà nóng, những tiếng cười giòn tan tạo nên sợi dây tình thân vô giá. Đây chính là giá trị cốt lõi, là linh hồn làm nên ý nghĩa của Tết Nguyên Đán.

“Tết không chỉ là một kỳ nghỉ, đó là sợi dây vô hình kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai của mỗi gia đình Việt.”

Khởi đầu mới và hy vọng

Tết còn là thời khắc chuyển giao thiêng liêng giữa năm cũ và năm mới. Người Việt tin rằng đây là lúc đất trời giao hòa, vạn vật bừng lên sức sống mới. Mọi hoạt động trong những ngày này đều mang ý nghĩa tiễn biệt những điều không may của năm cũ. Đồng thời, mọi người cầu mong một khởi đầu mới tràn đầy may mắn, tài lộc và bình an.

• Tạ ơn tổ tiên: Bàn thờ gia tiên được chăm chút đặc biệt, thể hiện lòng biết ơn cội nguồn.
• Hy vọng tương lai: Mọi người trao nhau những lời chúc tốt đẹp, mong một năm mới an khang thịnh vượng.

Chính những giá trị về gia đình, tâm linh và hy vọng này đã hun đúc nên tầm vóc của Tết, biến nó thành lễ hội được mong chờ nhất trong năm.

Trước Tết: Chuẩn Bị Và Thanh Tẩy

Khi những ngày cuối năm dần khép lại, không khí chuẩn bị đón Tết tràn ngập khắp mọi nẻo đường. Giai đoạn này không đơn thuần là sự bận rộn mua sắm, mà còn là một nghi thức “thanh tẩy” đầy ý nghĩa. Mọi hoạt động đều hướng đến một mục đích chung: gác lại những điều không may của năm cũ và mở ra cánh cửa chào đón một năm mới an lành, thịnh vượng.

Dọn dẹp và trang hoàng nhà cửa

Phong tục tổng vệ sinh nhà cửa trước Tết là một trong những việc quan trọng nhất. Người Việt tin rằng việc lau dọn sạch sẽ mọi ngóc ngách không chỉ làm đẹp không gian sống mà còn mang ý nghĩa xua đuổi đi những điều xui xẻo, cũ kỹ. Bàn thờ tổ tiên được lau dọn cẩn thận bằng nước thơm, thể hiện lòng thành kính và mời ông bà về sum vầy cùng con cháu. Sau khi nhà cửa tinh tươm, mọi người bắt đầu trang hoàng:

• Hoa mai, hoa đào: Miền Nam chuộng sắc vàng rực rỡ của mai, tượng trưng cho sự phú quý. Miền Bắc lại yêu vẻ đẹp dịu dàng của đào hồng, biểu tượng cho sự sinh sôi, phát triển.
• Cây quất (tắc): Những chậu quất trĩu quả, lá xanh tươi được xem là biểu tượng của sự đủ đầy, may mắn.
• Câu đối đỏ: Treo câu đối đỏ với những lời chúc tốt đẹp là cách để cầu mong bình an, tài lộc.

Mua sắm và chuẩn bị cho năm mới

Việc mua sắm quần áo mới, đặc biệt là cho trẻ em, mang theo niềm hân hoan và hy vọng. Khoác lên mình bộ trang phục mới trong ngày đầu năm tượng trưng cho sự khởi đầu tinh khôi, bỏ lại phía sau mọi muộn phiền. Bên cạnh đó, các gia đình cũng tất bật chuẩn bị nguyên liệu để gói bánh chưng, bánh tét. Lá dong, gạo nếp, đậu xanh được lựa chọn kỹ lưỡng, hứa hẹn những khoảnh khắc sum vầy ấm cúng.

Theo chuyên gia văn hoá Nguyễn Thị Lan, “Việc dọn nhà, sắm Tết không chỉ là làm sạch không gian vật lý. Đó là một nghi thức tâm linh, giúp con người gột rửa những lo toan của năm cũ để chào đón một khởi đầu mới với tâm thế thanh thản và tràn đầy hy vọng.”

Ý nghĩa của sự đổi mới

Tất cả những hoạt động chuẩn bị này đều là những mảnh ghép tạo nên bức tranh Tết trọn vẹn. Chúng không phải là những công việc nặng nhọc mà là biểu hiện của sự trân trọng quá khứ và niềm tin vào tương lai. Đây cũng là dịp để các thành viên trong gia đình cùng nhau chung sức, gắn kết tình thân trước khi cùng nhau quây quần trong bữa cơm tất niên ấm cúng, chính thức khép lại một năm đã qua.

Gói Bánh Chưng, Bánh Tét – Hương Vị Đặc Trưng Ngày Tết

Sau khi mọi nguyên liệu đã được chuẩn bị chu đáo, cả gia đình lại quây quần bên nhau trong một không khí ấm cúng đặc biệt. Đây là khoảnh khắc gói ghém không chỉ tinh hoa ẩm thực, mà còn cả tình cảm gia đình vào từng chiếc bánh.

Tinh hoa ẩm thực gói trọn trong lá dong

Ở miền Bắc, bánh chưng hình vuông tượng trưng cho Đất, thể hiện lòng biết ơn trời đất đã cho mưa thuận gió hòa. Miền Nam lại quen thuộc với đòn bánh tét hình trụ dài, mang ý nghĩa về sự sum vầy, đoàn tụ của gia đình. Dù khác nhau về hình dáng, cả hai loại bánh đều có chung phần nhân cốt lõi:

• Gạo nếp: Hạt ngọc của trời, dẻo thơm và trắng ngần.
• Đậu xanh: Vị bùi, ngọt thanh, tượng trưng cho sự trù phú.
• Thịt mỡ: Vị béo ngậy, mang lại sự đủ đầy, sung túc.

Mỗi lớp nguyên liệu được gói cẩn thận trong lá dong xanh mướt, thể hiện sự hòa hợp và trân trọng của con người với thiên nhiên. Chính ý nghĩa của bánh chưng đã làm nên giá trị văn hóa sâu sắc của món ăn này.

Không khí sum vầy bên nồi bánh đêm giao thừa

Công đoạn gói bánh là dịp để các thế hệ truyền trao kinh nghiệm. Ông bà, cha mẹ chỉ dạy con cháu cách xếp lá, đong gạo, gói bánh sao cho thật vuông vức, chắc chắn. Tiếng cười nói rộn ràng xua tan đi cái se lạnh của những ngày cuối năm.

Những chiếc bánh sau khi gói xong được xếp ngay ngắn vào một chiếc nồi lớn, đun trên bếp củi rực hồng. Việc luộc bánh kéo dài từ 8 đến 12 tiếng. Cả nhà sẽ cùng nhau thức trắng đêm, thay phiên nhau châm nước, giữ lửa. Đây là khoảnh khắc thiêng liêng khi mọi người cùng nhau “canh nồi bánh chưng”, ôn lại chuyện cũ và chờ đón thời khắc Giao thừa.

Lòng thành kính dâng lên tổ tiên

Khi những chiếc bánh đầu tiên vớt ra còn nóng hổi, tỏa hương thơm ngào ngạt của lá dong, gạo nếp và đậu xanh, chúng sẽ được thành kính dâng lên bàn thờ tổ tiên. Đây là cách con cháu thể hiện lòng biết ơn, dâng lên thành quả lao động và cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng.

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Ngọc Thêm từng chia sẻ: “Việc canh nồi bánh chưng không chỉ là một công đoạn kỹ thuật; đó là một nghi lễ gắn kết cộng đồng, nơi những câu chuyện của năm cũ được chia sẻ và những hy vọng cho năm mới được nhen nhóm bên bếp lửa hồng.”

Hương bánh chưng lan tỏa khắp không gian chính là mùi hương đặc trưng nhất, báo hiệu một cái Tết đủ đầy và trọn vẹn đang về.

Cúng Giao Thừa – Đón Thần Tài, Tiễn Ông Công Ông Táo

Khi những nồi bánh chưng, bánh tét còn nóng hổi bên bếp lửa chờ đón Giao thừa, cũng là lúc không khí trở nên thiêng liêng nhất để chuẩn bị cho các nghi lễ quan trọng.

Nghi lễ tiễn Táo Quân và rước tổ tiên

Trước Giao thừa, vào ngày 23 tháng Chạp, các gia đình đã làm lễ cúng tiễn Ông Công, Ông Táo về chầu trời, báo cáo mọi việc trong năm cũ. Sau khi Táo Quân đi, bàn thờ gia tiên được lau dọn sạch sẽ. Đến chiều 30 Tết, các gia đình lại sửa soạn mâm cơm cúng thịnh soạn để mời thần linh và gia tiên về sum vầy, ăn Tết cùng con cháu. Đây là nghi thức thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn và duy trì sợi dây kết nối tâm linh bền chặt giữa các thế hệ trong gia đình.

Lễ cúng Giao thừa: Kết nối đất trời

Đúng vào giờ Tý (0 giờ đêm), lễ cúng Giao thừa chính thức bắt đầu, được thực hiện cả trong nhà và ngoài trời.

• Cúng ngoài trời: Mâm cúng được đặt ở nơi trang trọng nhất trước cửa nhà. Lễ này mang ý nghĩa “tống cựu nghinh tân” – tiễn các vị quan Hành khiển của năm cũ và nghênh đón đoàn quan mới đến cai quản hạ giới. Mọi người tin rằng các vị thần đi ngang qua rất vội, nên mâm cúng ngoài trời thường đơn giản hơn.
• Cúng trong nhà: Ngay sau đó là lễ cúng trên bàn thờ tổ tiên. Mâm cỗ đầy đủ, trang trọng được dâng lên. Gia chủ thắp nén hương thơm, thành tâm khấn vái, mời ông bà về chung vui và cầu mong một năm mới an lành, may mắn.

Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ từng nhận định: “Lễ cúng Giao thừa không chỉ là nghi thức tiễn cũ đón mới, mà còn là sợi dây tâm linh kết nối giữa trời đất, con người và gia tiên, thể hiện lòng thành kính và ước vọng về một năm mới an lành.”

Khoảnh khắc này mang ý nghĩa Tết Nguyên Đán sâu sắc, củng cố niềm tin về sự che chở, phù trợ của các bậc linh thiêng khi năm mới chính thức bắt đầu.

Xông Đất, Hái Lộc Và Lì Xì Đầu Năm

Sau thời khắc Giao thừa thiêng liêng, người Việt bắt đầu năm mới với những phong tục cầu mong may mắn, phúc lành. Ba trong số những nghi thức quan trọng nhất chính là xông đất, hái lộc và lì xì, mỗi tục lệ mang một ý nghĩa sâu sắc về sự khởi đầu hanh thông.

Tục Xông Đất: Mở Cánh Cửa Vận May

Tục xông đất (hay còn gọi là đạp đất) bắt nguồn từ niềm tin rằng người đầu tiên bước vào nhà sau Giao thừa sẽ quyết định vận mệnh của gia đình trong cả năm. Vì vậy, gia chủ thường cẩn thận lựa chọn người hợp tuổi, hợp mệnh, có tính cách vui vẻ, hiền lành và thành đạt để “mở hàng” cho gia đình. Người được chọn sẽ mang theo những lời chúc tốt đẹp, cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng và vạn sự như ý. Đây không chỉ là một nghi lễ mà còn là sự gửi gắm hy vọng vào một tương lai tươi sáng, nơi mọi sự đều hanh thông, thuận lợi ngay từ những giây phút đầu tiên.

Hái Lộc Xuân: Rước Lộc Về Nhà

Sau khi làm lễ tại gia, nhiều người có thói quen đi chùa, đền miếu và thực hiện tục hái lộc. Tục lệ này tượng trưng cho việc rước lộc của đất trời, của thần linh về nhà. Cành lộc là một nhánh cây nhỏ, tươi non, mang theo sinh khí của mùa xuân, biểu trưng cho sự sinh sôi, nảy nở và may mắn. Người ta tin rằng cành lộc nhỏ bé ấy chứa đựng phúc, lộc, thọ, mang đến tài lộc và sức sống mới cho gia đình.

“Hái lộc không phải là hành động bẻ cành phá cây, mà là một nghi thức mang tính biểu tượng sâu sắc. Người ta chỉ xin một chồi non, một nhánh nhỏ, như một cách xin lộc của đất trời, mang sinh khí của mùa xuân vào nhà.” – Nhà nghiên cứu văn hoá dân gian Nguyễn Hùng Vĩ.

Lì Xì Đầu Năm: Trao Gửi Yêu Thương

Lì xì là phong tục không thể thiếu, mang niềm vui đến cho cả người trao và người nhận. Những bao đỏ thắm chứa đựng những đồng tiền mới tinh được người lớn trao cho trẻ em và các bậc cao niên. Đối với trẻ nhỏ, lì xì kèm theo lời chúc hay ăn chóng lớn, học hành giỏi giang. Đối với ông bà, cha mẹ, phong bao lì xì là lời chúc sức khỏe, trường thọ. Giá trị của lì xì không nằm ở số tiền mà ở ý nghĩa tốt đẹp của nó. Màu đỏ tượng trưng cho may mắn, tài lộc, còn đồng tiền mới là khởi đầu cho một năm sung túc. Phong tục này thể hiện trọn vẹn ý nghĩa ngày Tết, là sợi dây kết nối tình cảm, trao gửi yêu thương và hy vọng giữa các thế hệ.

Thăm Hỏi, Chúc Tết, Và Trao Quà Sum Vầy

Sau những giây phút thiêng liêng đầu tiên của năm mới bên gia đình, người Việt bắt đầu hành trình “xuất hành” đi chúc Tết. Đây không chỉ là một thông lệ mà còn là nét đẹp văn hóa thể hiện sự gắn kết cộng đồng sâu sắc. Trên khắp các nẻo đường, không khí vui tươi, rộn rã khi mọi người diện áo mới, mang theo những món quà nhỏ để thăm hỏi nhau. Theo thông lệ, thứ tự thăm hỏi được coi trọng: “Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy”. Điều này thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, tôn sư trọng đạo, củng cố các mối quan hệ từ gia đình đến xã hội.

Lời chúc và món quà chan chứa nghĩa tình

Những lời chúc Tết không chỉ là câu nói cửa miệng mà còn gói trọn tấm lòng chân thành. Các câu chúc phổ biến như “Sức khỏe dồi dào,” “An khang thịnh vượng,” hay “Vạn sự như ý” được trao đi cùng nụ cười rạng rỡ. Kèm theo đó là những món quà mộc mạc mà chan chứa nghĩa tình. Một hộp mứt Tết ngọt ngào, một gói trà thơm hảo hạng, hay cặp bánh chưng xanh vuông vắn đều mang giá trị tinh thần to lớn. Chúng không nặng về vật chất mà thể hiện sự quan tâm, kính trọng và mong muốn mang lại may mắn cho người nhận.

Nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Thị Lan Anh nhận định: “Việc thăm hỏi và trao quà ngày Tết không chỉ là một nghi thức. Đó là chất keo gắn kết tình thân, củng cố mối quan hệ xã hội từ gia đình đến cộng đồng, tạo nên một xã hội nhân văn.”

Quà tặng hiện đại mang đậm dấu ấn truyền thống

Ngày nay, quà Tết đã trở nên đa dạng hơn, từ các sản phẩm chăm sóc sức khỏe đến những giỏ quà được đóng gói đẹp mắt. Tuy nhiên, giá trị cốt lõi vẫn không thay đổi. Những món quà này thường kết hợp hài hòa giữa yếu tố hiện đại và truyền thống, thể hiện sự tinh tế của người tặng. Nhiều người lựa chọn các giải pháp quà tặng dịch vụ được thiết kế riêng, vừa sang trọng, tiện lợi nhưng vẫn giữ được nét ấm cúng của ngày Tết. Dù là món quà nào, chúng vẫn là phương tiện để bày tỏ lòng thành, sự tri ân và những lời chúc tốt lành cho một năm mới bình an.

Những Phong Tục Không Thể Thiếu Khắp Ba Miền

Bên cạnh những lời chúc và thăm hỏi ấm áp, Tết còn được dệt nên từ vô số phong tục chung, kết nối người Việt qua bao thế hệ và vùng miền. Những nghi thức này mang giá trị văn hóa và tinh thần sâu sắc.

Chuẩn bị tinh thần đón Tết

Công tác chuẩn bị đã bắt đầu từ rất lâu trước đêm Giao thừa.

• Đi tảo mộ: Các gia đình cùng nhau viếng mộ tổ tiên, dọn dẹp sạch sẽ và mời ông bà về nhà ăn Tết. Đây là một hành động thể hiện lòng hiếu thảo sâu sắc.
• Chợ hoa: Những khu chợ hoa rực rỡ sắc màu trở nên tấp nập. Mua cành đào, cây mai hay chậu quất không chỉ để trang trí mà còn là mang cả tinh hoa mùa xuân và sức sống mới vào nhà.
• Dựng cây nêu: Cây tre cao được trang trí với bùa chú được dựng lên để xua đuổi tà ma, dẫn lối cho tổ tiên và bảo vệ sự bình yên cho gia đình.

Khoảnh khắc Giao thừa và Ngày Đầu Năm

Thời khắc chuyển giao sang năm mới được đánh dấu bằng những hoạt động sôi động.

• Múa lân: Điệu múa lân đầy năng lượng trong tiếng trống rộn rã được tin là sẽ mang lại may mắn và thịnh vượng.
• Ăn dưa hành, củ kiệu: Dùng kèm với các món ăn nhiều dầu mỡ, món dưa muối dân dã này giúp cân bằng vị giác. Chúng đại diện cho tinh thần mộc mạc và bền bỉ của ẩm thực Việt. Các chuyên gia an toàn thực phẩm nhấn mạnh rằng quá trình lên men đúng cách là chìa khóa để đảm bảo món ăn truyền thống này vừa ngon miệng vừa an toàn.

“Những phong tục này không chỉ là nghi lễ. Chúng là sợi dây vô hình kết nối quá khứ với hiện tại, củng cố bản sắc văn hóa và tinh thần cộng đồng của chúng ta.” – Chuyên gia văn hóa Lê Minh Anh.

Ước vọng cho năm mới

Những ngày đầu năm là thời điểm để gửi gắm những ước nguyện tốt đẹp.

• Đi lễ chùa: Nhiều người viếng chùa để cầu bình an, sức khỏe và may mắn cho gia đình. Đây là một khoảnh khắc tĩnh tâm, chiêm nghiệm.
• Xin chữ Ông Đồ: Truyền thống xin chữ từ các thầy đồ, với những chữ mang ý nghĩa như “An”, “Phúc”, là một cách đẹp đẽ để tôn vinh tri thức và hy vọng.
• Mừng thọ: Chúc mừng ông bà, cha mẹ sống lâu là một mỹ tục quý báu, củng cố giá trị gia đình và lòng kính trọng người lớn tuổi.

Những tập quán vượt thời gian này đã góp phần định hình nên giá trị Tết xưa và nay độc đáo, đảm bảo linh hồn của ngày lễ được trao truyền.

Lời Kết

Phong tục Tết cổ truyền không chỉ làm nên không khí đặc biệt mỗi dịp bước sang năm mới mà còn nuôi dưỡng tình thân, đạo hiếu và truyền thống dân tộc. Dù xã hội phát triển, những nét đẹp truyền thống vẫn được người Việt gìn giữ, hòa quyện cùng hiện đại, tạo nên bản sắc văn hoá Tết giàu ý nghĩa. Mỗi hoạt động, từ sum họp, chúc phúc đến trao quà, đều mang trong mình những giá trị trường tồn, gắn kết các thế hệ dưới mái nhà chung quê hương.

Nâng tầm quà tặng với Maison Luxury! Khám phá bộ sưu tập bánh Trung Thu và quà Tết sang trọng, được thiết kế tinh tế để gửi gắm trọn vẹn lời tri ân. Dù là cá nhân hay doanh nghiệp, chúng tôi cam kết mang đến những món quà đẳng cấp cùng dịch vụ chuyên nghiệp. Đặt hàng ngay hôm nay để “Trao quà đẳng cấp, gửi trọn tri ân!” và tận hưởng giao hàng miễn phí, thanh toán bảo mật.

Liên hệ để biết thêm thông tin: https://maisonbox.vn/lien-he/

Về Chúng Tôi

Maisonbox chuyên cung cấp các bộ quà tặng cao cấp và sang trọng, đặc biệt là quà Tết và bánh Trung Thu, mang ý nghĩa tri ân sâu sắc. Chúng tôi cam kết mang đến những sản phẩm chất lượng tinh hoa cùng dịch vụ chuyên nghiệp, giúp cá nhân và doanh nghiệp gửi gắm thông điệp yêu thương và đẳng cấp đến đối tác, khách hàng hay những người thân yêu. Với Maisonbox, mỗi món quà không chỉ là vật chất mà còn là biểu tượng của sự trân trọng và tinh tế.